Vanavond bespreken wij het rapport TopsZouridis of ZouridisTops, en op basis van het verleden van GroenLinksaf in de Waalwijkse gemeenteraad kiezen wij voor de tweede optie. Het feit dat de naam van dit rapport al een moeilijke keuze is belooft dat nog wat voor het vervolgtraject waar dit rapport de leidraad voor zou moeten zijn.

We willen graag beginnen met het uitspreken van een dubbel gevoel. Enerzijds onze waardering voor het onderzoek en het rapport. Een rapport dat we kunnen gebruiken om te bepalen in welke richting er voor alle partijen het meeste winst te behalen valt in het uitvoeren van de belangrijkste opdracht die we als raden hebben: het voor onze burgers zo goed mogelijk regelen van alle zaken waar wij invloed op uit kunnen oefenen, nu en in de toekomst.

Anderzijds valt het ons op dat het eindproduct wel erg algemeen is. Het bestaat grotendeels uit een verzameling kerngegevens en een beschrijving van belangrijke bestuurlijke onderdelen waarvan we kunnen bekijken hoe effectief, efficiënt en democratisch ze ingevuld kunnen worden in de verschillende samenwerkingsvormen. Mooi, maar allemaal zaken die we zelf ook hadden kunnen bedenken, en misschien was een gezamenlijke verkenning naar hetzelfde onderwerp door de 3 beoogde partners wel beter geweest.

Er is in de andere raden veel te doen geweest over de voorlopige versie van dit rapport, maar het rapport zoals het er nu definitief uitziet zal niet veel stof doen opwaaien. Het is een beetje een doe-het-zelf handleiding voor herindeling geworden, iets dat je kunt gebruiken om elke uitkomst die je welgevallig is te verdedigen. Het is nu eenmaal niet zo dat alle in het rapport genoemde score-vakjes waardevrij en objectief ingevuld kunnen worden, zodat er na het optellen van alle plussen en minnen een voor iedereen objectief juiste en acceptabele samenwerkingsvorm uit komt rollen. Als dat zo was zou het verschil tussen de voorlopige versie en de definitieve versie niet zo’n trammelant hebben veroorzaakt. Het is een beetje een zwaktebod om in de voorlopige versie te komen met plusjes en minnetjes gevolgd door een duinelijke uitkomst, en dan in de definitieve versie te zeggen dat er bewust gekozen is voor het weglaten van die plusjes en minnetjes om de discussie niet te belasten, misschien terecht, maar wel te laat. Het terugnemen van een oordeel gebaseerd op argumenten zoals gebruikt in het rapport doet aan als zelf-censuur van de onderzoekers, en dat is nooit een sterk signaal. Natuurlijk is de keuze voor samenwerking voor Waalwijk als grootste partij een andere dan voor de andere partijen. Een gegeven waar Waalwijk zich altijd zeer goed van bewust geweest is. Het belang voor Waalwijk als grootste en centraal gelegen gemeente is een andere dan het belang van Heusden, van oudsher eerder verbonden aan gemeentes verder naar het oosten, en het belang van LoZ dat steeds vaker naar het zuiden kijkt. Elke verdergaande vorm van samenwerking voelt aan als bedreiging van de eigenheid, als annexatie door Waalwijk. Of dat terecht is of niet is van minder invloed dan het feit dat zo’n emotie amper of niet in te passen valt in bestuurlijke kadertjes en optellingen. Met die constatering is meteen het grootste probleem in het hele traject benoemd.

Bij samenwerking is de afweging wat objectief de beste weg is vaak minder belangrijk dan welke weg de afzonderlijke partijen de beste vinden. Broccoli kan wel heel erg gezond zijn, maar dat betekent niet dat iedereen het lekker vindt. En daarmee is meteen de makke van dit rapport benoemd. Een mooi rapport, maar de uitkomst van de debatten in onze buurtgemeenten geeft aan dat wat hun betreft de in het tussenrapport genoemde beste samenwerkingsvorm niet de vorm is die men op dit moment als eindbestemming van het traject wenst te benoemen. Of je dat al dan niet jammer moet vinden is een afweging die iedereen voor zich moet maken, maar het is wel een realiteit waar wij ons beleid op dienen af te stemmen.

Tja, en dan hoe nu verder. GroenLinksaf is niet principieel tegen of voor herindeling met de gemeenten Heusden en LoZ, maar uiteindelijk is dat wel de richting die het rapport Tops/Zouridis aangaf als de optie die gemiddeld het beste scoort. GroenLinksaf vindt wel dat er zwaarwegende redenen en voldoende draagvlak ten grondslag moeten liggen aan zo’n ingrijpende maatregel. Daarnaast vinden wij dat er na al het gepraat van de laatste tijd in ieder geval voor de middellange termijn zo snel mogelijk duidelijkheid moet komen over de toekomst van de gemeente Waalwijk. Zo snel mogelijk is overigens iets anders dan snel, samenwerking of samengaan kan je niet afdwingen, daar is tijd voor nodig. Het onderwerp zweeft nu al lang boven de markt, en als er nu iets duidelijk is geworden, is het dat er van een zachte landing voorlopig nog geen sprake kan zijn. Daarvoor zijn de standpunten die de raden in het hele verhaal innemen te verschillend. Voor GLa zijn er een aantal voorwaarden waarover we het als 3 gemeenten volledig eens moeten zijn voor we vervolgstappen zoals raadpleging van de bevolking kunnen overwegen.

Ten eerste moet er een duidelijke definitie komen van het probleem dat we oplossen met samenwerking of samenvoeging; “De provincie vraagt van ons vervolgstappen op het rapport Huybrechts” is wat magertjes;
Ten tweede moet de gekozen oplossing dat probleem oplossen zonder onnodig zwaar te zijn. Zijn er eenvoudigere oplossingen die hetzelfde resultaat opleveren?
Ten derde moet een oplossing een verbetering zijn op alle punten die de burger raken. Er mag geen verslechtering optreden.
Ten slotte moet een oplossing zowel bestuurlijk als bij de burgers voldoende draagvlak hebben.

Voor ons is de afgelopen periode pijnlijk duidelijk geworden dat er zowel in als tussen de verschillende gemeenteraden behoorlijke verschillen van mening bestaan over alle genoemde voorwaarden. Ook in de Waalwijkse gemeenteraad is er geen duidelijke gedeelde mening, de drijvende kracht achter het proces tot nu toe was dan ook veel eerder het college dan de raad. Daar is overigens niets mis mee, maar op het moment dat je tot besluitvorming moet komen heeft dat wel een duidelijke signaalfunctie. Waar vindt je de grote kampioenen van een onderwerp, in de raad of in het college. Het antwoord op die vraag geeft ons als raadsleden een idee hoe rijp voor besluitvorming een zwaar voorstel als dit is. Het antwoord op die vraag in dit dossier geeft aanleiding om voorlopig nog maar even niet te willen oogsten. GroenLinksaf kiest op dit moment dan ook niet voor het volgen van het voorstel een opdracht te verlenen voor een vervolgtraject met maatschappelijke consultatie. Een mooi voorstel met een mooie placemat, maar het komt op een te vroeg moment. GroenLinksaf zou graag even pas op de plaats maken zodat we als raad kunnen bekijken hoe we nu verder moeten gaan. Het lijkt ons goed om een eventueel op te raadswerkgroep in eerste instantie alleen die opdracht mee te geven. We zien de reactie van het college op die suggestie met belangstelling tegemoet.

Waalwijk, 5 februari 2015